Ανατροπή των δεδομένων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα αναμένεται να προκαλέσει η ίδρυση της "Ηθικής Τράπεζας" στην Ελλάδα. Αυτό προκύπτει από τα αποτελέσματα της λειτουργίας αυτών των τραπεζών σε χώρες όπως οι Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Ολλανδία, Αγγλία, Βέλγιο, Νορβηγία και άλλες, όπου καταλαμβάνει το 10% του ΑΕΠ. Το εγχείρημα αυτό στη χώρα μας το παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα ο κ. Βασίλης Τακτικός, ο οποίος εκπροσωπεί περισσότερες από 60 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Στην παρουσίαση το παρών έδωσε και η γενική διευθύντρια της ηθικής τράπεζας της Ιταλίας (Banca Etica) Τερέζα Κορβίνο. Στόχος του εγχειρήματος είναι οι θεσμοί της κοινωνικής οικονομίας να λειτουργήσουν χωρίς το κίνητρο του κέρδους, αλλά με σκοπό την αλληλεγγύη. Το συγκεκριμένο παράδειγμα της Ιταλίας δίνει το στίγμα. Ιστορική αναδρομήΗ πρώτη "ηθική τράπεζα" ιδρύθηκε στις αρχές τη δεκαετίας του '70 στη Γερμανία, είναι η Oekobank, που στηρίχθηκε κυρίως στα κινήματα ειρήνης και της οικολογίας. Ακολουθεί, στη δεκαετία του '80 η Triodosbank στην Ολλανδία με υποκαταστήματα στο Βέλγιο, την Αγγλία και σήμερα στην Ισπανία. Το 1990 στην Ελβετία η ABS (Alternative Bank Swisse). H Banca Εtica ιδρύθηκε στην Ιταλία το 1999 από 22 μαζικούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών...... Ακολούθησε η NEF στη Γαλλία και η FIRΕ στην Ισπανία, με τις οποίες η Banca Εtica ετοιμάζεται να ιδρύσει μέσα στο 2010 την Ευρωπαϊκή Ηθική Τράπεζα. Σήμερα υπάρχουν συνολικά 24 τράπεζες στην Ευρώπη, που κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο λειτουργούν στο πλαίσιο του ηθικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε 13 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης. Ολες μαζί ίδρυσαν τη Συνομοσπονδία Ηθικών Τραπεζών Ευρώπης, την FEBEA. Σε παγκόσμιο επίπεδο η σημαντικότερη είναι η Grameen Bank. Ιδρύθηκε το 1977 από τον Muhammed Yunus που βραβεύθηκε με Νόμπελ Ειρήνης. Η "τράπεζα των φτωχών", όπως είναι περισσότερο γνωστή. Σήμερα είναι παρούσα σε δεκάδες χιλιάδες χωριά του Μπαγκλαντές. Οι αρχές της τράπεζας * Η πίστωση σε όλες τις μορφές της είναι δικαίωμα όλων.* Ο πλουτισμός που στηρίζεται στην κατοχή χρήματος δεν είναι θεμιτός.* Η διαχείριση πρέπει να γίνεται με απόλυτη διαφάνεια.* Οι επιλογές σε σημαντικές αποφάσεις παίρνονται όχι μόνον από τους μετόχους, αλλά και τους καταθέτες.* Κριτήριο των επιλογών είναι η ευθύνη απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον. Κριτήριο της αποτελεσματικότητας των δραστηριοτήτων είναι κατ' αρχάς το όφελος που αποκομίζει η κοινωνία, η διάσωση του περιβάλλοντος και η διεθνής αλληλεγγύη και δευτερευόντως τα οικονομικά μεγέθη.Η εφαρμογή της νέας φιλοσοφίαςΣύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, στον πλανήτη μας 1.200.000.000 άνθρωποι ζουν με λιγότερο από ένα ή και μισό δολάριο την ημέρα. Είναι προφανές ότι αυτοί δεν έχουν καμία σχέση με τράπεζες. Σε αυτούς προστίθενται άλλοι τόσοι που ζουν στα όρια της φτώχειας. Ο μισός πληθυσμός της Γης, λοιπόν, αυτός που πραγματικά έχει άμεση ανάγκη, μη έχοντας περιουσία, αποθέματα ή μόνιμη εργασία δεν έχει πρόσβαση στο συμβατικό τραπεζικό σύστημα. H Banca Εtica, όμως, χορηγεί μικροπιστώσεις κατευθείαν στους μικρούς παραγωγούς, κτηνοτρόφους, εμπόρους, τεχνίτες. Τους βοηθάει να δημιουργήσουν συνεταιρισμούς, προσφέρει τεχνογνωσία με απόλυτο σεβασμό όμως στις παραδόσεις τους, με σεβασμό στο περιβάλλον και τα δικαιώματα των εργαζομένων, εφόσον υπάρχουν απασχολούμενοι. Μέσω των δικτύων ίσου και αλληλέγγυου εμπορίου, που είναι ιδρυτικά της μέλη, φροντίζει μερικά από τα προϊόντα να τα διοχετεύει στις αγορές του ανεπτυγμένου Βορρά, προσφέροντας στους καλλιεργητές αξιοπρεπείς τιμές. Ετσι η Banca Εtica εφαρμόζει την αρχή ότι η πίστωση είναι δικαίωμα όλων. Δίνει πίστη στον άνθρωπο, στις ιδέες, επενδύει σε πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων. Είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα; Καθόλου. Δεν παύει να είναι τράπεζα. Θέλει να εξασφαλίσει τα χρήματα που δάνεισε, άλλωστε έχει και υποχρεώσεις απέναντι στους καταθέτες, οι οποίοι θέλουνε μεν τα λεφτά τους να πάνε σε καλό σκοπό, δεν θέλουν όμως και να τα χάσουν. Είναι άλλωστε μικροί καταθέτες ή συλλογικότητες που με πενιχρά μέσα παλεύουν για έναν καλύτερο κόσμο; Ε λοιπόν, αποδεικνύεται ότι οι μικροπιστώσεις είναι η πιο σίγουρη επένδυση. Τα δάνεια που δεν αποπληρώνονται είναι της τάξης του 0,3%, ενώ τα αντίστοιχα των συμβατικών τραπεζών είναι πολλαπλάσια. Είναι φανερό ότι το κέρδος είναι πολλαπλό: * Κάποιοι άνθρωποι, συχνά ολόκληρες κοινότητες, μπορούν να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια.* Δεν γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τρίτους και μεσάζοντες,* Δεν χρησιμοποιείται παιδική εργασία. Προστατεύεται το περιβάλλον.* Οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να ξεριζωθούν, να μεταναστεύσουν με ό,τι αυτό συνεπάγεται.* Οι καταθέτες, χωρίς να ζημιώνονται έχουν την ικανοποίηση ότι φάνηκαν χρήσιμοι.Κριτήρια χορήγησης δανείωνΙδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κριτήρια τα οποία οφείλουν να τηρούν οι επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να πάρουν δάνειο από την "ηθική τράπεζα", τα οποία καθρεφτίζουν τη φιλοσοφία της και συνιστούν την ειδοποιό διαφορά της. Εξετάζεται, λοιπόν, η δημοκρατική λειτουργία της επιχείρησης, η συχνότητα σύγκλησης συνελεύσεων, η διασπορά των μετοχών, η παρουσία εργαζομένων στις επιτροπές διοίκησης, η διαφάνεια (σταθερή ροή εσωτερικής και εξωτερικής πληροφόρησης), οι ίσες ευκαιρίες (έλλειψη διακρίσεων ως προς το φύλο, το χρώμα και την καταγωγή). Επιδιώκονται ο σεβασμός στο περιβάλλον, η μείωση των ρύπων που εκπέμπονται, η μείωση στην κατανάλωση ενέργειας και πρώτων υλών. Πού έγκειται η επιτυχία της τράπεζας Παρά το γεγονός ότι τα οικονομικά μεγέθη δεν είναι το μοναδικό μέλημα της Banca Εtica και σε πείσμα της οικονομικής κρίσης, έκλεισε τον ισολογισμό της του 2008 με αύξηση των εσόδων της κατά 17% και αύξηση των επενδύσεων κατά 16%. Τους δε πρώτους μήνες του 2009 οι καταθέσεις της διπλασιάστηκαν. Ατέλειωτες οι ουρές των καταθετών έξω από τα υποκαταστήματα. Πού οφείλεται αυτή η επιτυχία; Στις αρχές της και στο γεγονός ότι είναι μια τράπεζα στην οποία: * Η επιλογή της είναι η άσκηση απλών, καθαρών τραπεζικών συναλλαγών, συλλογή αποταμιεύσεων, χορήγηση δανείων. Περιορίζεται στον ρόλο για τον οποίο δημιουργήθηκαν αρχικά οι τράπεζες, την πραγματική οικονομία. Είναι έξω και μακριά από εικονικά προϊόντα, τοξικά και άλλα.* Υπάλληλοι, ιδρυτικά μέλη, μέτοχοι, καταθέτες αλλά συνήθως και δανειολήπτες εμπνέονται όλοι από τα ίδια ιδανικά, τη διαμόρφωση ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης, ενός καλύτερου κόσμου. Δεν υπάρχει μεταξύ τους ανταγωνισμός και σύγκρουση συμφερόντων.* Τα προγράμματα στα οποία επενδύει είναι απλά, από επιχειρηματική άποψη, άρα ελεγχόμενα. Τα παρακολουθεί και τα ενισχύει πολύπλευρα, άρα είναι βιώσιμα και αποδοτικά* Το κόστος λειτουργίας της είναι χαμηλό, αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες, έχει λίγο προσωπικό 122 υπαλλήλων, αλλά στηρίζεται στον εθελοντισμό των μετόχων και των αποταμιευτών (έχει πάνω από 1.000 εθελοντές). Ακριβώς διότι είναι μια τράπεζα-κίνημα με ρίζες στην κοινωνία, μια τράπεζα όραμα. Ενα όραμα εφικτό, που θα γίνει πράξη και στη χώρα μας, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι μεγάλοι τραπεζικοί όμιλοι, προκειμένου να το σταματήσουν. Ετσι, όμως, όπως έφθασαν τα πράγματα σήμερα, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.
Tags
Οικονομία